Przygoda w Rivellon

Pucek

Nadrzędnym bóstwem jest Eru Ilúvatar. Na początku Ilúvatar stworzył duchy zwane Ainurami, które wraz z nim tworzyły boską muzykę. Ainur Melkor (Morgoth), odpowiednik Szatana, niszczył harmonię muzyki, dopóki Ilúvatar nie rozpoczął trzeciego tematu, którego Ainurowie nie mogli pojąć, jako że nie byli jego źródłem. Ich pieśń symbolizowała historię całego wszechświata i jego mieszkańców.

Wtedy Ilúvatar stworzył Eä, wszechświat, zaś Ainurowie uformowali w nim Ardę, Ziemię, będącą "kulą pośród pustki". Świat, wraz z przestworzami oddzielony jest od Kumy – pustki. Czternastu najpotężniejszych z Ainurów, którzy zstąpili na Ardę i którym Eru powierzył pieczę nad światem zwano Valarami.

Świat Pierwszej i Drugiej Ery i jeszcze wcześniejszych czasów był radykalnie inny od świata Trzeciej Ery i dalszych dziejów świata. W Pierwszej Erze, Arda przedstawiana była jako statek lub wyspa pływająca w oceanie okrężnym (Vaiya), który tworzy wody pod powierzchnią Ardy oraz powietrze nad nią. Słońce i Księżyc, a także niektóre gwiazdy (w tym Wenus) krążą wewnątrz Vaiya i są częścią Ardy.

Po Upadku Númenoru kosmologia ulega radykalnej zmianie i Arda zmienia się w kulisty świat, podobnie do prawdziwej Ziemi. Kontynent Amanu zostaje przeniesiony poza świat i na powierzchni nowego globu powstają nowe lądy.

omniejszymi Ainurami są Majarowie. W Pierwszej Erze jednym z przykładów może być Meliana, żona króla elfów Thingola. W Trzeciej Erze Majarowie reprezentowani są przez czarodziejów, w tym Gandalfa. Są też i źli Majarowie, tacy jak Balrogowie czy Mroczny Władca Sauron.

Dzieci Ilúvatara: elfowie i ludzie, inteligentne istoty stworzone jedynie przez Eru. Silmarillion, dziejący się w Pierwszej Erze i wcześniejszych czasach, opowiada głównie o dziejach elfów, starszych dzieci (lub Pierworodnych), choć ludzie również się w nim pojawiają.

Opowieść o Upadku Númenoru, dziejąca się w Drugiej Erze, dotyczy potomków tych z ludzi, którzy byli przyjaciółmi elfów podczas Pierwszej Ery. Ich potomkami są ludzie z Arnoru i Gondoru, którzy pojawiają się we Władcy Pierścieni. Hobbici byli pierwotnie jedną z ras ludzi.

Krasnoludowie są wyjątkowi w legendach Śródziemia, jako że nie zostali stworzeni przez Ilúvatara, lecz przez Valara Aulego. Zostali oni jednak obdarzeni przez Eru życiem i wolną wolą. Entowie, pasterze drzew, stworzeni zostali przez Eru na prośbę Yavanny.

Orkowie i trolle są tworami Morgotha, nie stworzył ich on jednak samodzielnie, lecz są jedynie "drwiną" z elfów i entów. Ich pochodzenie nie jest do końca jasne, lecz orkowie najprawdopodobniej pochodzą od odmienionych przez Morgotha elfów. Zostali oni splugawieni przez tortury i magię. Trolle powstały zapewne w podobny sposób, z bliżej nieznanych istot (we Władcy Pierścieni pojawia się sugestia, że powstali z Entów).

Na południe od Gondoru i Mordoru w Haradzie mieszkają Haradrimowie.Na wschodzie – na obszarach Rhûnu mieszkają Easterlingowie, a na wschód od Mordoru – w Khandzie Wariagowie. Mieszkańcy tych krain byli w czasie Wojny o Pierścień sprzymierzeni z Sauronem.

W opowieściach Tolkiena pojawiają się zwierzęta obdarzone świadomością, takie jak orły, smoki, Szeloba, pies Huan i wargowie (fantastyczne wilki). Orły zostały stworzone przez Ilúvatara wraz z entami, lecz pochodzenie większości z tych zwierząt jest niejasne. Niektóre z nich mogą być Majarami w zwierzęcej formie.